Od davnina su se ljudi pitali da li postoji život na drugim planetama, pa i satelitima u našem zvjezdanom sistemu. Oči su najčešće bile uperene u našu sestrinsku planetu Veneru, ali i u četvrti kamen od Sunca. Duplo manju, tamnocrvenu planetu Mars.
S otkrićem teleskopa, pretpostavke i teorije su se sve više pojavljivale. Jedna od najpoznatijih teorija, koja je značajno uzdrmala javnost, je bila kontroverzna Schiaparelli-jeva teza o riječnim kanalima na Marsu. Uz pomoć teleskopa on je napravio prvu mapu Marsa i u nju je ucrtavao kanale, za koje je vjerovao da su riječni, pa im je zbog toga davao imena po poznatim rijekama. Do veoma sličnih zaključaka malo kasnije, je došao i britanski naučnik Percival Lowell. Međutim, kasnije je dokazano da je to bila zapravo optička iluzija nastala zbog slabih teleskopa tog vremena.
U nauci je opštepoznato da i pogrešan zaključak često dovede do nečeg tačnog ili da podstakne druge naučnike na rad i nova istraživanja. Tako su, dvadesetih godina dvadesetog vijeka izmjerene temperature na Marsu, a 1947. godine Kuiper je zaključio da Mars ima tanku atmosferu sastavljenu najviše od ugljen-dioksida.
U pedesetim i šezdesetim godinama, nakon završetka Drugog svjetskog rata, s početkom Hladnog rata došao je još jedan sukob. On je poznat kao „Svemirska trka“. Osim u oružju, uslovno rečeno, takmičili su se i ko će više ovladati svemirom. U cijeloj toj „trci“, najmanje se mislilo o nauci i naučnim dostignućima. Moć je uvijek bila u prvom planu. Ali uprkos tome, razne sonde i orbiter koji su poslani tokom tog perioda su nam otvorili potpuno nove horizonte.
Sonde Viking 1 i Viking 2, pokazale su ono čega smo se svi bojali. Mars je jedna velika, veoma hladna, crvena pustinja. Tragovi života nisu pronađeni.
Malen atmosferski pritisak, toksična atmosfera, hladne temperature i nepostojeće magnetno polje, otpisale su bilo kakvu mogućnost za postojanjem, makar i najjednostavnijih oblika života.
Ali, kao što to obično biva, kad pomislimo da je sve izgubljeno, shvatimo da to ipak nije tako.
Najnovije sonde na Marsu otkrile su postojanje nekih organskih jedinjenja koja su potrebna za život i koja nastaju aktivnostima živih organizama. Jedno od tih jedinjenja je nama dobro poznati metan. On nastaje raspadanjem i truljenjem biljaka i drugih živih organizama, a ujedno ga neke bakterije koriste za ishranu. Ovo otkriće je veoma značajno jer metan u veoma surovoj marsovskoj atmosferi ne može dugo opstati. To znači da mora postojati neki podzemni izvor koji stalno proizvodi metan.
Rover „Perseverance“, koji je nedavno sletio u Jezero krater, otkrio je postojanje nekih minerala i stijena koje na Zemlji nastaju samo djelovanjem vode, odnosno u riječnim tokovima. To je dodatno pobudilo naučnike, ali i širu javnost da posumnja u postojanje života na Marsu. Kako sad, tako i nekad tokom razvijanja ove planete.
Da zaključimo ovu priču, možemo reći da nas Mars nikad neće prestati iznenađivati i da bez obzira da li je na njemu bilo, ima ili će biti ikakvog života, ljudi širom naše planete će uvijek naći kreativne načine kako da od te priče naprave dobru zabavu, a na kraju možda i dobru zaradu.
Autor: Aleksandar Ćurguz
